بیان بین الصلاتین
احکام سجده 
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم با عرض تبریک میلاد سید الساجدین علیه السلام از امام باقر علیه السلام روایت شده که آن حضرت فرمودند: إِنَّ أَبِی عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ علیه السلام مَا ذَکَرَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ نِعْمَةً عَلَیْهِ إِلا سَجَدَ ... وَ لا فَرَغَ مِنْ صَلاةٍ مَفْرُوضَةٍ إِلا سَجَدَ...فَسُمِّیَ السَّجَّادَ لِذَلِکَ.
پدرم علی بن الحسین علیه السلام هیچگاه نعمتی را یاد نمی‌کرد مگر اینکه سجده شکر انجام می‌داد و هر وقت از نماز فارغ می‌شد باز هم سجده می کرد به همین جهت بود که سجاد نامیده شد.( وسائل الشیعة، ج7، ص: 21)
توضیحات
چند نکته درباره واجبات سجده:
1. سجده باید بر زمین مانند خاک و سنگ و آنچه از زمین می روید و خوراکی و پوشاک نیست، مانند چوب درخت و برگ بسیاری از درختان باشد.
2. ذکر سجده باید بعد از قرار گرفتن پیشانی بر مهر و در حال آرامش بدن گفته شود و اگر عمدا ذکر واجب را در حال حرکت بگوید نماز باطل است.
3. واجب است بین دو سجده انسان بنشیند و بعد از آرامش بدن سجده دوم را انجام دهد.
4. اگر نمازگزار بعد از سجده شک کند که یک سجده بجا اورده یا دو تا، در صورتی که هنوز وارد عمل بعدی نشده است باید یک سجده دیگر بجا بیاورد و درصورتی که وارد عمل بعدی شده مثلا وارد تشهد شده است به شک خود اعتنا نمی کند. ( رساله مراجع احکام سجده توضیح المسائل مراجع م 1051و 1052)
خداوند متعال توفیق بندگی خالصانه را در درگاه خداوند متعال عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و ال محمد.
تولی و تبری
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم با عرض تبریک میلاد حضرت عباس علیه السلام از حضرت امام سجاد علیه السلام در مورد مقام و منزلت حضرت ابالفضل علیه السلام روایت شده که می‌فرمایند: إنَّ لِعَمِیَّ العَباسْ دَرَجَهً یَغبِطُهُ بِهَا جَمیعُ الشُّهَداء یُومَ القِیامَه ....
برای عمویم عباس جایگاهی است که تمام شهدا در روز قیامت آرزو می‌کنند که در مقام و درجه او باشند. (امالی شیخ صدوق صفحه ۴۶۳ )
توضیحات
نکاتی در مورد تولی و تبری:
1. تولی به معنای دوست داشتن دوستان خدا و تبری به معنای بیزاری جستن و تنفر از دشمنان دین است و این دو از واجبات دین اسلام بشمار می روند و هر مسلمانی باید با اهل ایمان دوستی کند و از اهل باطل بیزاری بجوید که بالاترین مرحله این دو، دوست داشتن اهل بیت علیهم السلام است از جمله اظهار ارادت به حضرت ابالفضل العباس علیه السلام وبیزاری جستن از سران شرک و کفر و دشمنان اهل بیت علیهم السلام همانند عمل حضرت عباس علیه السلام که در جریان واقعه کربلا بارها به این واجب عمل نمودند از جمله در روز تاسوعا و در جواب نامه شمر لعنت الله علیه از سران کفر و دشمنان اهل بیت علیهم السلام تبری و بیزاری جستند و این تبری باید از سران کفر و شرک در هر زمانی باشد که در حال حاضر سران شرک و کفر اسرائیل و آمریکا و انگلیس می باشند
2. نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است تولی و تبری راههای صحیحی دارد. مانند مداحی و ذکر فضائل اهل بیت علیهم السلام و نمی‌توان به بهانه عمل به این دو واجب برخی از محرمات را مرتکب شد مثل برگزاری مجلس مختلط یا مشتمل بر رقص و آهنگ های حرام و یا گفتن کلمات زشت و رکیک. (استفتائات مکارم ج1 س 1625 جامع الاحکام ج 2 س 1581) (امام خمینی استفتائات ج3 ص349 س12)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خصوصا امام خامنه ای صلوات بر محمد و آل محمد
نشر فرهنگ غربی
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم با تبریک میلاد حضرت عباس علیه السلام در روایت است از امام صادق علیه السلام، که خداوند متعال به پیامبری از پیامبرانش وحی فرمود که به مؤمنان بگو: لَا یَلْبَسُوا لِبَاسَ أَعْدَائِی و َ‌لَا‌یَطْعَمُوا مَطَاعِمَ أَعْدَائِی وَ لَا یَسْلُکُوا مَسَالِکَ أَعْدَائِی فَیَکُونُوا أَعْدَائِی کَمَا هُمْ أَعْدَائِی.
(به مؤمنان بگو ) لباس دشمنان مرا نپوشند و طعام دشمنان مرا نخورند و راههای دشمنان مرا نپیمایند و گرنه در زمره دشمنان من به شمار خواهند رفت. (من لا‌یحضره الفقیه، ج1، ص:253)
توضیحات
فرهنگ اسلامی در واقع توسعه دانش و بینش و فراگیری تقوا در جامعه است؛ فرق اساسی جامعه دینی با جامعه غیر دینی رعایت فرهنگ و آداب دینی در جامعه است لذا اگر جامعه در امور مختلف فرهنگ دینی را رعایت نکند به مرور بینش افراد و در نتیجه عملکرد و هویت ایشان هم تغییر می کند؛ یکی از مسائلی که مضمون آیات و روایات، مسلمانان را از آن برحذر داشته پرهیز از ترویج فرهنگ غیر دینی است.
اما دو نکته درباره نشر فرهنگ غربی:
1. یکی از محرمات و گناهان، ترویج و تبلیغ فرهنگ‌غربی است یعنی فرهنگی که معارض و دشمن فرهنگ اسلامی است و شخص مسلمان نباید تحت تاثیر چنین فرهنگی قرار بگیرد، بی شک لباس و پوشش افراد یک جامعه و کیفیت زندگی افراد، از عوامل فرهنگ ساز و وسیله تبلیغ فرهنگ آن جامعه است لذا در جامعه اسلامی پوشیدن لباسهایی که با حجاب و پوشش شرعی منافات دارد، یا پوشیدن لباسی که بر روی آن تصاویر و عکسهای مبتذل و مستهجن وجود داشته باشد حرام است و همچنین ترویج نگهداری سگ در منزل و بازی با آن و همراه داشتن آن‌در ماشینها و خیابانها که هر یک بگونه ای ترویج فرهنگ غربی می باشد نیز اشکال دارد.
2. خرید و فروش هر چیزی که منجر به انحراف جوانان و فساد آنان و یا باعث پیدایش جو فرهنگی فاسد می شود جایز نیست و واجب است از آنها اجتناب شود.( استفتاءات تبریزی ج1س2229 و 2228؛ استفتائات مکارم ج3 س1840؛ اجوبه س1361)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام، سلامتی مراجع عظام، خاصه مقام معظم رهبری صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم با تبریک میلاد حضرت عباس علیه السلام از امام صادق علیه السلام روایت شده می‌فرمایند: کانَ عَمُّنَا العَبّاسُ بنُ عَلِیٍّ نافِذَ البَصیرَةِ صُلبَ الإیمانِ جاهَدَ مَعَ أبی عَبدِاللّه و أبلى بَلاءً حَسَنا و مَضى شَهیدَا.
عموى ما، عبّاس، داراى بینشى ژرف و ایمانى راسخ بود؛ همراه با امام حسین علیه السلام جهاد کرد و در آزمون سخت زندگی سربلند بیرون آمد و به شهادت رسید. (رجال الطوسیّ : 76 ، رجال العلَّامة : 118 ، تنقیح المقال 2 : 128.)
توضیحات
چند نکته کوتاه درباره موسیقی:
1. هر موسیقی و آهنگی که انسان تشخیص دهد عرفا، لهوی و مناسب با مجالس گناه باشد مثلا آهنگی رقص آور باشد یا تحریک کننده شهوت باشد حرام است، هر چند برای خود شنونده رقص اور یا محرک شهوت نباشد (صرفا جهت اطلاع بیان‌کننده: معیار در موسیقی حرام فقط لهوی بودن است= خوئی، وحید ،سیستانی،مکارم ، تبریزی)
2. در موسیقی حرام فرقی بین کلاسیک یا سنتی، محلی، ایرانی و غیره نیست و همچنین پخش شدن از صدا وسیما یا مجوز داشتن دلیل بر حلال بودن موسیقی نیست. (اکثر مراجع اجوبه س1128- 1129 -1141)
3 . حضور در مجلس گناه که عرفا تایید آن میشود حرام است و اگر اتفاقا در مجلس حرام قرار گرفت باید با وجود شرایط نهی از منکر کند گر چه به خارج شدن از مجلس گناه باشد. (استفتائات مکارم ج2 س719- اجوبه س 1155)
4. انسان حق ندارد مال را در امور حرام مثل موسیقی حرام صرف نماید که در این صورت گناه کرده و باید توبه نموده و علاوه برآن خمس آن مال را نیز ادا نماید و همچنین کسب در آمد از راه موسیقی گناه، حرام است.
خداوند متعال توفیق ترک گناه و معصیت را به همه ما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم با عرض تبریک میلاد امام حسین علیه السلام و روز پاسدار از امام باقر علیه السلام روایت شده که در مورد فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام فرمودند: لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِنَ الْفَضْلِ لَمَاتُوا شَوْقاً وَ تَقَطَّعَتْ أَنْفُسُهُمْ عَلَیْهِ حَسَرَاتٍ.
اگر مردم می‌دانستند، زیارت امام حسین علیه السلام چقدر فضیلت و ثواب دارد، بدرستی که از شوق جان می‌دادند و نفسهایشان از روی حسرت بند‌می‌آمد (وسائل‌الشیعه/ج14/ص453)
توضیحات
چند نکته کوتاه در مورد آداب زیارت و احکام حرم:
1. از مستحباتی که سفارش شده و فضیلت زیادی دارد زیارت معصومین علیهم السلام است به ویژه در مورد زیارت امام حسین علیه السلام که از راه دور و نزدیک سفارش شده است، خصوصا در مناسبت ها و ایام ویژه.
زیارت ابراز محبت و مودتی است که نشان ایمان انسان است. انجام زیارت عمل به عهدی است که هر مومنی بر عهده دارد در روایتی امام رضا علیه السلام می فرمایند: إنّ لِکُلِّ إمامٍ عَهدا فی عُنُقِ أولیائهِ و شِیعَتِهِ ، و إنّ مِن تَمامِ الوَفاءِ بالعَهدِ و حُسنِ الأداءِ زیارَةَ قُبُورِهِم. همانا برای هر امامی عهد و پیمانی بر عهده شیعیان و پیروان اوست و زیارت قبر امام عمل به آن عهد و پیمان است.
2. حاضر شدن نزد امام معصوم علیه السلام با عرض یک سلام به ساحت امام علیه السلام، زیارت محسوب میشود هر‌چند زیارت نامه‌ای خوانده نشود اما بهتر است در هنگام زیارت؛ زیارت نامه‌های معتبر مانند زیارت امین الله و جامعه کبیره خوانده شود.
3. در هنگام ازدحام جمعیت باید به گونه‌ای رفتار کنیم که دیگران از ما نرنجند و دست رساندن به ضریح لازم نیست بلکه چنانچه اعمال زیارت همراه با اذیت دیگران باشد جایز نیست.
4. بانوان با حجاب کامل تشرف یابند و برادران زائر مواظب حجاب و عفاف همسران و دختران خود در این مکانهای مقدس و بلکه در هر زمان و‌‌مکان دیگر باشند،چرا که رعایت نکردن دستورات دین محروم شدن از برکات و الطاف خداوند و معصومین علیهم السلام را در پی دارد.
5. بیرون بردن اموال حرم مانند قرآن، مفاتیح و مهر شرعا حرام است حتی اگر به قصد تبرک باشد.
خداوند متعال همه ما را از زیارت و شفاعت حضرت سیدالشهداء علیه السلام بهره مند فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم. با عرض تبریک ولادت امام حسین علیه السلام صفوان جمال حدیثی طولانی را در مورد ثواب زیارت امام حسین علیه السلام از حضرت صادق علیه السلام نقل می کند از جمله اینکه آنحضرت فرمودند:یُعْطِیهِ اللَّهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ مِنَ الْحَسَنَاتِ مِثْلَ جَبَلِ أُحُدٍ وَ یُخْلِفُ عَلَیْهِ أَضْعَافَ مَا أَنْفَقَ وَ یَصْرِفُ عَنْهُ مِنَ الْبَلَاءِ مِمَّا قَدْ نَزَلَ فَیُدْفَعُ وَ یُحْفَظُ فِی مَالِهِ
خداوند متعال به زائر در برابر هر درهمی که در راه زیارت خرج می کند به اندازه ی کوه اُحد ، حسنه به او می دهد و به او چند برابر آنچه خرج نموده عوض می دهد و آن بلایی که فرود آمده ، از او برمی گرداند و آن بلا دفع می شود و مالش حفظ می گردد.( کامل الزیارات، النص، ص: 129)
توضیحات
برخی از خصوصیات و فضائل امام حسین علیه السلام:
1. زیارت امام حسین علیه السلام در مناسبت‌ها از راه دور و نزدیک سفارش شده است.
2. برداشتن کام نوزاد با تربت امام حسین علیه السلام.
3. برای سجده بهتر از هر چیزی، تربت حضرت سید الشهداءعلیه السلام می‌باشد اگر چه سجده بر سنگ و خاک و چوب نیز صحیح است.
4. استشفاء به تربت سید الشهداء علیه السلام برای مریض.
5. همراه داشتن و ذکر گفتن با تسبیح تربت امام حسین علیه السلام مستحب است.
6.همچنین قرار دادن مقداری از تربت امام حسین علیه السلام همراه میت ( عروه مستحبات دفن م12
7. دعا کنار ضریح حضرتش علیه السلام مستجاب است (مفاتیح نوین ص350)
تعجیل درفرج امام زمان علیه السلام وسلامتی مراجع عظام خصوصا امام خامنه ای صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم امام حسین علیه السلام ،در وصیت به برادرش (محمد بن حنفیه ) چنین مرقوم داشتند: إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِی أُمَّةِ جَدِّی أُرِیدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْکَر
همانا هدف از قیام من اصلاح در امت جدم است و می‌خواهم امر به معروف و نهى از منکر نمایم. (مقتل الحسین، عبدالرزاق مقرّم، ص156، بحار الأنوار (ط- بیروت)، ج44، ص: 329)
توضیحات
چند نکته درباره احکام امر به معروف و نهی از منکر:
1. در اهمیت امر به معروف و نهی از منکر همین بس که حضرت سید الشهداء علیه السلام یکی از اهداف قیام خود را احیاء فریضه امر به معروف و نهی از منکر می‌داند، و لذا با الگو گرفتن از قیام سید الشهدا علیه السلام بر همه مومنین واجب است نسبت به این فریضه الهی ساکت ننشینند چرا که احیاء این فریضه خواست عمومی جامعه را می‌طلبد .
2. در انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر فرقی نمیکند تذکر به صورت مستقیم باشد مثلا زبانا تذکر بدهد یا به طریق غیر مستقیم مانند پیامک یا نامه اعتراضش را برساند.
3. اگر انسان گناهی را مشاهده کند هر چند این گناه در مجالس شادی یا عزاداری اهل البیت علیهم السلام باشد از جمله پخش موسیقی های حرام و یا کارهایی که در دین بدعت محسوب میشود و یا باعث اذیت دیگران میشود لازم نیست اطمینان به تاثیر داشته باشد بلکه اگر احتمال تاثیر هم بدهد، واجب است تذکر بدهد. اگر چه با تکرار تذکر یا تذکر گروهی باشد.
خداوند متعال همه ما را از عاملین امر به معروف و نهی از منکر قرار دهد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید: یَا أیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِأزوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ المُؤمِنِینَ یُدنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أدنَی أن یُعرَفنَ فَلَا یُؤذَینَ.
ای پیامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنه بگو پوشش سر خود را بلند گیرند (تا تمام بدنشان را بپوشاند) این برای آن است که (به عفت) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند. (آیه 59 سوره احزاب)
توضیحات
چند نکته کوتاه درباره پوشش و لباس یک فرد مسلمان:
1. حفظ پوشش شرعی یکی از مسلمات و ضروریات دینی می باشد ؛که هدف از حجاب و پوشش، گسترش حیا و عفت در جامعه و جلوگیری از فساد، استحکام و گرم شدن کانون خانواده است و فقدان حجاب سبب معاشرت‌های نادرست میان زن و مرد و سست شدن کانون خانواده میشود لذا هم بر مردان و هم بر زنان واجب است حجاب شرعی را رعایت کنند و مردان مراقب حجاب دختران و همسرانشان باشند و عموم مردم هم نسبت به نهی از منکر در صورت وجود شرایط نهی از منکر نسبت به افراد متخلف، کوتاهی نکنند.
2. لباس از عوامل فرهنگ ساز است لذا نباید کیفیت پوشش و لباس سبب ترویج فرهنگ ضد دینی باشد مثلا نباید روی لباس تصاویر یا نوشته هایی باشد که تبلیغ فرقه های منحرف و ضد دینی باشد.
3. رعایت پوشش شرعی در برابر هر نامحرمی واجب است، فرقی بین فامیل و همکار و دکتر (در غیر موارداضطرار ) و بیگانه ندارد و همچنین تفاوتی میان مکانهای زیارتی و مجالس عروسی یا عزاداری نمی‌باشد.
خداوند متعال به مردان ما غیرت و به زنان ما عفت عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم از امام باقر علیه السلام روایت شده که فرمودند: مَن طَلَبَ الدُّنیا اِستِعْفافاً عَنِ النّاسِ وَ سَعْیاً عَلی اَهْلِهِ وَ تَعَطٌّفاً عَلی جارِهِ لَقَی اللهَ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ الْقِیامَـﺔِ وَ وَجْهُهُ مِثلُ القَمَرِ لَیْلَـﺔَ الْبَدْرِ
هر کس دنیا را طلب کند به قصد این که آبروی خود را از مردم حفظ، رفاه خانواده‌اش را تأمین و به همسایه‌اش کمک کند، وقتی با خدا دیدار کند، چهره‌اش همانند ماه شب بدر می‌درخشد. ( وسائل الشیعة، ج17، ص: 21چاپ قم)
توضیحات
یکی از موارد بندگی خدای متعال این است که کیفیت عبادتش و همچنین انجام معاملات شرعیش بر اساس دستورات خدا باشد لذا عبادت انسان مثل نماز یا قراردادهای شرعیش مانند اجاره و خرید و فروش باید با دستور الهی مطابقت کامل داشته باشد. یکی از سوالات که مومنین می پرسند این است که اگر کسی منزل یا مغازه اش را بخواهد رهن و اجاره بدهد روش صحیحش به چه صورتی است؟
روش صحیح به این صورت است که ابتدا قرارداد اجاره ای با مبلغ و مدت مشخص بسته شود و در ضمن قرارداد اجاره شرط قرض الحسنه شود مثلا صاحب خانه به مستاجر بگوید: خانه را به شما یکساله، ماهی 50 هزار‌تومان اجاره می‌دهم به شرط اینکه مبلغ ده میلیون تومان یکساله به من قرض دهید که در این صورت مبلغ قرض به عنوان شرط ضمن قرارداد اجاره قرار می گیرد که صحیح است. اما آنچه به اصطلاح مردم رهن کامل است یا اینکه مستاجر بگوید من رهن می‌دهم بشرط اینکه اجاره را کم کنید،صحیح نیست. (اکثر مراجع )(مسائل جدید ج1 ص 87، اجوبه س 1662، و جامع المسائل ج1س 1107 و س 1201 اجاره تبریزی، رساله مکارم مساله 1975،3 )
خداوند متعال به همه ما توفیق کسب روزی حلال را عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم از امام صادق علیه السلام روایت است که آن حضرت فرمودند: مَن تَطَهَّرَ ثُمَ أوَی إلَی فِراشِهِ باتَ وَ فِراشُهُ کَمَسجدِهِ
هر کس وضو بگیرد، سپس در رختخواب خود برود و بخوابد، بستر او مانند محل نمازش (عبادتگاهش) خواهد بود. (وسائل الشیعة، آل البیت ج1 ص 378)
توضیحات
چند نکته درباره احکام وضو:
1. یکی از شرایط وضو این است که اعضاء وضو هنگام شستن و مسح کردن پاک باشد .لذا اگر عضوی از اعضاء وضو مانند دست یا صورت نجس است باید ابتدا آن را تطهیر کرده وبعد به نیت وضو شسته یا مسح شود. (آیت الله سیستانی و بهجت نظری دارند که در ذیل امده است)
2. اگر پیش از تمام شدن وضو، جایی را که شسته یا مسح کرده نجس شود وضو باطل نمی شود.
3. اگر غیر از اعضای وضو جایی از بدن نجس باشد وضو صحیح است هر چند برای نماز باید تطهیر شود.
4. اگر یکی از اعضای وضو نجس بوده مثلا بینی فرد خونی بوده است و بعد از وضو گرفتن متوجه نجاست می شود چنانچه می داند که قبل از شروع وضو آنجا را تطهیر نکرده است وضویش باطل است ( سیستانی، بهجت: مگر اینکه بوسیله وضو گرفتن و شستن‌صورت و یا دستها اعضای وضو خود بخود پاک شود. و در صورتی که شک دارد که تطهیر کرده چنانچه شک دارد که هنگام وضو توجه به نجاست داشته یا نه وضو صحیح است).(رساله مراجع شرط ششم م 2776؛277).
خداوند متعال همه محبین اهل بیت علیهم السلام را از پاکان قراردهد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم در روایت است از رسول خدا صلی الله علیه و آله که می فرمایند: الصَّدَقَةُ تَدْفَعُ الْبَلَاءَ الْمُبْرَمَ فَدَاوُوا مَرْضَاکُمْ بِالصَّدَقَةِ
صدقه بلای قطعی را دفع میکند، پس بیمارانتان را با‌صدقه درمان کنید.(وسائل الشیعة ؛ ج2 ؛ ص433)
توضیحات
با توجه به اینکه امروز روز اول ماه شعبان المعظم است و اول ماه دارای آدابی است و یکی از آداب اول ماه صدقه دادن است.
چند نکته در مورد صدقه:
1. یکی از مستحباتی که سفارش شده صدقه مستحبی و کمک مالی به دیگران است و از آداب مهم سفر این است که انسان در ابتدای سفرش صدقه بدهد. (عروه الوثقی کتاب الحج اداب سفر) در روایات معصومین علیهم السلام به امور مختلفی مثل اصلاح ذات البین؛آب دادن به تشنه؛ گفتار نیک و پاکیزه و به طور کلی هر کار خیری صدقه گفته شده: امام صادق علیه السلام از پدران گرامیشان و از رسول الله صلی الله علیه و آله نقل فرمودند: «کُلّ مَعروُفٍ صَدَقهُ وَ الدّالُ عَلَی الخَیِر کَفاعِلِه وَ الله یُحِبُّ الَلّهفان» ( بحار الانوار،جلد۹۶ ،صفحه۱۸۲) (هر کار نیک صدقه است و کسی که به کار خیری راهنمایی کند مانند کسی است که آن را انجام می دهد و خدا رسیدگی و کمک به رفع گرفتاری از بیچارگان را دوست دارد)
صدقه آثاری دارد: از جمله خداوند متعال در قرآن کریم به رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «خُذْ مِنْ أَمْوَالهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِم بهِا وَ صَلّ ِ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلَوتَکَ سَکَنٌ لهَّمْ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» (آیه 103 سوره توبه) (از اموال آنها صدقه بگیر تا به آن وسیله تزکیه و پاکشان کنی و برایشان دعا کن زیرا دعای تو موجب آرامش آنهاست و خداوند شنوای داناست)
2. در مصرف صدقه مستحبی فقیر بودن یا سید نبودن شرط نیست بلکه می‌توان صدقه مستحبی را به فقیر یا ثروتمند یا سادات با حفظ احترام پرداخت کرد. اما سعی شود صدقات به فقرایی که متدین و عفیف هستند پرداخت شود.(اجوبه س 1822ومنهاج ج 2 م 1607)
3.صدقه‌ای که از مال خود انسان بوده و کنار گذاشته یا در قلک یا صندوق شخصی جمع آوری نموده تا وقتی به فقیر تحویل نداده در اختیار خودش است و می‌تواند عوض کرده و به هر مصرفی می‌خواهد برساند اما بعد از انداختن پول به صندوقهای مربوط به موسسات خیریه یا کمیته امداد امام خمینی ره، احتیاط آن است که به آنها دست نزند و باید آن را به همان مؤسسه و خیریه تحویل دهد ( به نظر اکثر مراجع معظم تقلید ) (تحریر الوسیله، القول فی الصدقه م1 و 2؛ منهاج سیستانی ج 2 م1605؛ آیت الله مکارم شیرازی، استفتاآت ج3 سوال343، استفتاءخصوصی وحید احتیاط این است که برندارد.رهبری: اگر صندوق در اختیار شما باشد مانع ندارد. مکارم: اشکال ندارد.جزوه کاوشی در احکام ص94).
خداوند متعال توفیق انفاق در راهش را به همه ما عطا فرماید به برکت صلوات بر محمد وآل محمد
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند : شَعْبَانُ شَهْرِی وَ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ صَامَ یَوْماً مِنْ شَهْرِی کُنْتُ شَفِیعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خداوند است پس هر کس یک روز در ماه شعبان روزه بگیرد من در قیامت شفیع او خواهم بود .( أمالی الصدوق ص19)
توضیحات
ماه شعبان ماه بسیار شریفی است و منسوب به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و فضائل فراوانی دارد و این ماه اعمالی دارد از جمله :
1.اعمال مشترک ماه شعبان مثل استغفار ، صدقه دادن مخصوصا به نیابت از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، نماز، صلوات فرستادن و البته اگر نام حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم را در هر حالی حتی در نماز بشنود مستحب است صلوات بفرستد ، خواندن دعا ،مخصوصا مناجات شعبانیه که همه معصومین علیهم السلام آن را می‌خوانده‌اند ، روزه البته اگر کسی روزه قضا دارد یا مسافر است نمی تواتند روزه مستحبی بگیرد.
2. اعمال مختص ماه شعبان نیز متعدد است مثلا شب اول ماه شعبان دوازده رکعت نماز (6 نماز دو رکعتی ) وارد شده است (هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و سوره توحید یازده مرتبه) و کسی که نماز قضا دارد می تواند نماز مستحبی بخواند بخلاف روزه قضا (عروةالوثقی احکام صوم القضاء مساله10،رساله مراجع مساله1124 و 1563 و 1373؛ مفاتیح الجنان، اعمال ماه شعبان) تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خصوصا امام خامنه ای صلوات بر محمد و آل محمد.
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم در روایت است از حضرت امام حسین علیه السلام که می‌فرمایند: مَنْ حَاوَلَ امْرَأً بِمَعْصِیَةِ اللّهِ کانَ أَفْوَتَ لِما یَرْجُو وَ أَسْرَعَ لِما‌یَحْذَرُ
هر شخصی که پیگیر کاری از مسیر حرام باشد آنچه را به آن امیدوار است سریعا از دست میدهد و از آنچه میترسد به سراغش می‌آید.(تحف‌العقول ص 177)
توضیحات
چند نکته درباره استفاده از وسایل مشترک:
1. اگر وسیله‌ای دارای استفاده حلال و حرام باشد مانند موبایل و کامپیوتر در صورتی استفاده از این وسایل جایز است که در مسیر حلال استفاده شود.لذا موبایل و وسایلی که قابلیت نصب نرم افزار‌های مختلف و یا اتصال به شبکه های اجتماعی یا اینترنت را دارا می باشد.چنانچه کسی ترس این را داشته باشد که با خرید این وسایل به گناه می افتد یا سبب تضعیف عقاید و ایمانش یا ایمان فرزند یا خانواده می شود نمی تواند این وسیله را خریداری کند یا نرم افزار این امکانات را در گوشی همراه یا کامپیوتر خود بارگزاری نماید.
2. باید توجه داشت استفاده از موبایل و کامپیوتر در جهت نگهداری و نشر و دیدن فیلم و عکسهای مبتذل و مستهجن یا رد و بدل کردن کلمات تحریک آمیز یا ارتباط‌های نادرست میان افراد نامحرم و یا لطیفه‌هایی که توهین به یک شخص و یا گروه خاصی باشد از جمله گناهانی است که در هنگام استفاده از موبایل و کامپیوتر باید از آن پرهیز کرد.
خداوند متعال توفیق استفاده صحیح از نعمتهایش را به همه ما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم از حضرت علی علیه السلام روایت شده که فرمودند: إغْتَنِمُوا الدُّعاءَ عِنْدَ اربع مَواطِنَ: عِنْدَ قِرائَهِ الْقُرْآنِ، وَ عِنْدَ الاْذانِ، وَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَیْثِ، وَ عِنْدَ الْتِقاءِ الصَفَّیْنِ لِلشَّهادَهِ.
در چهار زمان دعا را غنیمت شمارید: هنگام قرائت قرآن .هنگام اذان، هنگام نزول باران، هنگام رو به رو شدن دو لشگر مؤ منین و کفار براى جنگ. ( وسائل الشیعة، ج7، ص: 64)
توضیحات
فضل بن شاذان درباره حکمت اذان از امام رضا علیه السلام روایت میکند که در قسمتی از فرمایشات حضرت آمده است که: اینکه مردم به اذان دستور داده شدهاند، علل و حکمتهای زیادی دارد، از آن جمله اینکه یادآوری برای فراموش کاران و بیداری برای غافلان باشد و کسانی را که وقت نماز را نمیدانند یا مشغول کار دیگری شدهاند، با وقت نماز آشنا گرداند. مؤذن با اذان خود مردم را به عبادت آفریدگار فرا میخواند و آنان را به پرستش خداوند تشویق میکند و با اقرار به توحید،ایمان و اسلام خود را آشکار و اعلان مینماید و برای فراموش کاران، فرا رسیدن وقت نماز را اعلام میدارد. مؤذن که به این نام، نامیده شده است بدین جهت است که او با اذان خود، نماز را اعلام میکند.
اما چند نکته در مورد اهمیت و احکام اذان و اقامه:
1. مستحب موکد است که انسان پیش از نمازهاى شبانه روزی (یومیه) چه ادائی باشد و چه قضایی اذان و اقامه بگوید، ولی سائر نمازها اذان و اقامه ندارد. (عروه، فصل فی الاذان و الاقامه،رساله مراجع م916)
2.شکستن نماز در‌حال عادی جایز نیست اما اگر پیش از آنکه به اندازه رکوع خم شود یادش بیاید که اذان و اقامه را فراموش کرده، چنانچه وقت نماز وسعت دارد مستحب است براى گفتن آنها نماز را بشکند (سیستانی: بلکه اگر پیش از تمام شدن نماز یادش بیاید که آنها را فراموش کرده ، مستحب است براى گفتن آنها نماز را بشکند رساله مراجع مساله 1164)
3.در همه مواردى که نمازگزار، پشت سر هم نماز مىخواند ، اگر براى نماز اول اذان گفته باشد ، اذان از نماز بعدى ساقط است ، بشرط اینکه بین دو نماز فاصله نشده باشد. ( امام خمینی، بهجت، فاضل،گلپایگانی، زنجانی ، صافی، نوری، :نافله فاصله میشود.سیستانی، مکارم،:نافله فاصله نمیشود. تحریر الوسیله المقدمه الخامسه فی الاذان و الاقامه مساله2، عروه الوثقی الاذان والاقامه م1، رساله مراجع مساله922، هدایه العباد فصل فی الاذان و الاقامه، منهاج الصالحین فصل فی الاذان و الاقامه، )
4. یکی از مواردی که اذان و اقامه ساقط میشود و نباید گفته شود (فتوا و احتیاط) اینست که ماموم در نماز جماعتی شرکت کند که امام اذان و اقامه را گفته است هر چند که این ماموم آنها را نشنیده باشد و یا در وقت گفتن اذان و اقامه در آنجا حضور نداشته باشد. (عروه اذان و اقامه م 3)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خاصه مقام معظم رهبری صلوات بر محمد و آل محمد.
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم از رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم روایت شده که فرمودند: اَلصَّلاةُ مِن شَرائِعِ الدّینِ... وَ لِلمُصَلّى‌حُبُّ المَلائِکَةِ وَ هُدىً و ایمانٌ وَ نورُ المَعرفَةِ وَ بَرَکَةٌ فِى الرِّزقِ
نماز، از دستورات دین است... و از آثار نماز، محبت فرشتگان، هدایت، ایمان، نور معرفت و برکت در روزى است. ( خصال ص522، ح 11)
توضیحات
دو نکته کوتاه درباره شکیات نماز:
1. احکامی که غالبا در نماز مورد ابتلا و احتیاج است، مانند شکیات نماز فراگیری آن احکام واجب می باشد.
2. در نماز به بعضی از شکها نباید اعتنا کرد که به دو مورد از آنها اشاره می شود:
مورد اول: شک بعد از محل است:مانند اینکه فردی در حال خواندن تسبیحات اربعه یا بعد از آن شک کند، تشهد را خوانده یا خیر؟ در این صورت نباید به شک خود اعتنا کند و نماز صحیح است.
مورد دوم: شک در صحیح بودن عمل است یعنی اینکه انسان بعد از بجا آوردن فعلی یا جزئی از اجزاء نماز شک کند که آن را صحیح انجام داده یا خیر؟ مانند اینکه قسمتی از قرائت نماز را می خواند سپس شک می کند درست خوانده یا نه (طبق نظر اکثر فقهاء: مخالف: مکارم احتیاط دو مرتبه بخواند) در این صورت به شکش اعتنا نکند هر چند وارد جزء بعدی نشده باشد. ؛ رساله مراجع مساله 1168و 1172 عروه، صلواه، شک، م12)
ان شاءالله نمازهایمان مورد قبول حضرت حق واقع شود به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم از حضرت رضا علیه السلام روایت شده فرمودند: إنَّ ٱلْخُمْسَ عَوْنُنَا عَلَی دِینِنَا ... فَلَا تَزْوَوْهُ عَنَّا وَلَا تُحَرِّمُوا أنْفُسَکُمْ دُعَائَنَا
پرداخت خمس کمکی در (تبلیغ) دینمان است پس از آن دریغ نکنید و خودتان را از دعای ما محروم نسازید. الکافی، ج 1، 548.
توضیحات
چند نکته درباره خمس:
1. یکی از واجبات مالی پرداخت خمس است و هر فردی که دارای درآمدی است هر مقداری از درامدش که در بین سال خمسی صرف نیازهای زندگی شده که مطابق شأن فرد بوده مانند خوراک و پوشاک و مسکن و اثاثیه منزل، خمس ندارد اما آنچه از درآمد در سر‌رسید سال خمسی باقی می‌ماند باید یک پنجم را به عنوان خمس بدهد؛ فرقی نمیکند آنچه باقی مانده پول پس انداز شده باشد یا مواد غذایی داخل منزل باشد.
2. داشتن بدهکاری یا قسط بانکی نمی‌تواند دلیلی برای پرداخت نکردن خمس باشد چرا که برخی از افراد هر چند بدهکار باشند با توجه به مختلف بودن بدهکاری و احکامش، باید خمس موجودی خود را پرداخت کنند. مثلا فردی که بابت خرید مغازه بدهکار باشد این بدهی سبب نمی شود که خمس درامدی که از سال خمسیش زیاد آمده پرداخت نکند. ( رساله مراجع مساله 1765و 1790و 1791و 1792، اجوبه س924؛ تبریزی س882؛ جامع المسائل فاضل ج1 س902؛ جامع الاحکام صافی ج1 س773 -774؛ امام تحریر الوسیله کتاب الخمس- نوری م1748؛ احکام الواضحه فاضل ص303 ؛ هدایه العباد صافی م1620؛ مناج سیستانی ج1/392 خویی، وحید منهاج ج1/348 و جامع المسائل ج1 س645)
خداوند متعال توفیق اداء حقوق الهی را به همه ما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و ال محمد
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم. در روایت است که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم در وصیت به حضرت علی علیه السلام فرمودند: ثَلَاثٌ کَفَّارَاتٌ إِفْشَاءُ السَّلَامِ وَ إِطْعَامُ الطَّعَامِ وَ الصَّلَاةُ بِاللَّیْلِ وَ النَّاسُ نِیَام
یا علی سه چیز کفاره گناهان است؛ آشکارا سلام کردن، طعام دادن و خواندن نماز شب. (وسائل الشیعة، ج12، ص: 59)
توضیحات
سلام شعار اسلامی است؛ سلام به معنای تحیت، سلامت، صلح و آشتی، تعظیم و تکریم، درود گفتن است.سلام، اطمینان دادن به فرد مقابل است که: هم سلامتی و تندرستی تو را خواستارم، هم از جانب من آسوده باش و مطمئن، که گزندی به تو نخواهد رسید. من خیر خواه تو هستم، نه بدخواه و کینه ورز و دشمن. سلام نوعی درود و تحیّت اسلامی است که دو مسلمان به هم می گویند.
اما چند نکته درباره احکام سلام کردن:
1.شروع کردن به سلام مستحب است اما جواب سلام واجب فوری است یعنی بلافاصله باید پاسخ داده شود تفاوتی ندارد که سلام کننده زن باشد،یا مرد و یا بچه ممیز باشد و اگر به جمعی سلام شود همین که یک نفر جواب دهد بر بقیه افراد جواب سلام واجب نیست.
2.سلام کردن به کسی که در حال نماز است کراهت دارد ولی در هر حال اگر کسی سلام کرد، جواب سلام فورا بر نماز گزار واجب است ،البته نمازگزار باید در پاسخ سلام،کلمه سلام را بر علیکم مقدم کند.
3. اگر به جمعی سلام شود وقتی یک نفر جواب دهد از بقیه ساقط است و نمازگذار نباید جواب سلام دهد و در صورتی فرد نمازگزار باید جواب دهد که کسی دیگر پاسخ ندهد.
4. سلام کردن مرد به زن نامحرم کراهت دارد.مخصوصا به بانوان جوان کراهت بیشتری دارد.(رساله مراجع مساله 1146،1137 ،1138و 1141) (تبریزی استفتائات ج2س1993؛ فاضل, احکام جوانان م482؛ بهجت س5287؛ مکارم رساله جوانان م465؛ صافی, احکام نوجوانان463؛ عروه النکاح وآدابه م41)
خداوند متعال همه ما را از عمل کنندگان به دستورات دین قرار دهد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد .
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده که فرمودند: إیَّاکُم وَ الرِّشْوَة فَإنَّهَا مَحْضُ الکُفْرِ وَ لَا یَشُمُّ صَاحِبُ الرِّشْوَةِ رِیحَ الْجَنَّةِ.
از دریافت و پرداخت رشوه بپرهیزید که این نافرمانی خداوند است و کسی که گرفتار رشوه شود بوی بهشت به مشامش نمی‌رسد.( بحار ،ج104،ص274 و جامع احادیث الشیعه للبروجردی ج 30ص142و رساله آموزشی رهبری ج 2 ص 50)
توضیحات
رشوه با توجه به آثار سوئی که برای اجتماع و نظام اسلامی دارد از محرمات و گناهان بزرگ بشمار می آید و دارای اقسامی است:
1. رشوه خواری در قضاوت، مطلقاً حرام و از گناهان کبیره است و رشوه در قضاوت آن است به این معنا که به قاضی چیزی می‌دهند تا به نفعِ رشوه دهنده، حکم کند.
2. رشوه دادن برای انجام کار حرام مانند برنامه ریزی برای توطئه علیه نظام اسلامی و یا خیانت در امانت یا از بین بردن حق دیگری مثل اینکه به کسی رشوه بدهند تا یکی از افراد موثر در خدمت به اسلام و مسلمین نظام اسلامی را ترور فیزیکی یا شخصیتی کند.
3. رشوه گرفتن در قبال انجام وظیفه، که علاوه بر اینکه باعث تضعیف نظام اسلامی و بدبینی مردم به نظام میشود از نظر شرعی هم مرتکب عمل حرام شده است و مالک مالی که از طریق رشوه بدست امده است نیز نمیشود مثلا کارمند دولت یا شرکت در مقابل کاری که وظیفه‌اش می‌باشد مطالبه پول نماید و پرداخت پول هم چون خلاف قانون است جایز نمی‌باشد.
4.تغییر نام رشوه به عناوینی مثل شیرینی ،انعام، هدیه، بخشش یا هر عنوان دیگری سبب حلال شدن آن نمیشود و کسی که رشوه گرفته باید آن مال را به صاحبش برگرداند. ( مقام معظم رهبری، س1246؛ سیستانی، رساله جامع ج1م2761)
خداوند متعال به همه ی ما توفیق خدمت خالصانه به نظام اسلامی و کسب روزی حلال را عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد وآل محمد.
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم در روایت است از حضرت رضا علیه السلام که می‌فرمایند: أوَّلُ ما یُحاسَبُ الْعَبْدُ عَلَیْهِ، الصَّلاهُ فَإنْ صَحَّتْ لَهُ الصَّلاهُ صَحَّ ماسِواها، وَ إنْ رُدَّتْ رُدَّ ماسِواها.
اوّلین عملى که از انسان مورد محاسبه و بررسى قرار مى‌گیرد نماز است، چنانچه صحیح و مقبول واقع شود، بقیه اعمال و عبادات نیز قبول مى‌گردد و گرنه باقی اعمال نیز مردود خواهد شد . (مستدرک الوسائل: ج 3، ص 25، ح 4)
توضیحات
چند نکته درباره واجبات رکوع:
1. انسان باید به قصد رکوع به اندازه ای خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد ( مقام معظم رهبری و آیت الله مکارم: بنا بر احتیاط واجب کف دست را بر زانوها بگذارد؛).
2. برای رکوع باید از حالت ایستاده به رکوع رفت که این ایستادن قبل از رکوع را قیام متصل به رکوع می گویند.
3. در رکوع باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد.
4. واجب است که بعد از رکوع نمازگزار صاف بایستد و بعد از آنکه در حالت ایستاده بدن آرام گرفت، به سجده رود.
نکته اخر اینکه هر یک از این واجبات رکوع چنانچه عمدا ترک شود نمازش باطل است و نسبت به قیام متصل به رکوع یا خم شدن به اندازه رکوع راحتی اگر سهوا هم ترک شود نماز باطل است . (عروه الوثقی، فصل فی الرکوع؛ رساله مراجع،مسأله 1022؛1040 ؛1030)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خصوصا امام خامنه ای ،صلوات بر محمد و آل محمد.
گفتار روز
سلام علیکم بسم الله الرحمن الرحیم در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای هر کدام از نمازهای یومیه که به جماعت خوانده شود، ثواب و درجه خاصی شمرده شده است از جمله در مورد ثواب جماعت نماز صبح می فرمایند: مَنْ صَلَّى الْفَجْرَ فِی جَمَاعَةٍ ثُمَّ جَلَسَ یَذْکُرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ کَانَ لَهُ فِی الْفِرْدَوْسِ سَبْعُونَ دَرَجَةً بُعْدُ مَا بَیْنَ کُلِّ دَرَجَتَیْنِ کَحُضْرِ الْفَرَسِ الْجَوَادِ الْمُضَمَّرِ سَبْعِینَ سَنَةً
کسی که نماز صبح را به جماعت بخواند و بعد از آن تا طلوع آفتاب بنشیند و مشغول ذکر باشد، برای او در فردوس هفتاد درجه داده میشود که میان هر دو درجه به اندازه هفتاد سال دویدن اسب تندرو و تمرین داده شده؛ فاصله می‌باشد.( وسائل الشیعة، ج8، ص: 288)
توضیحات
یکی از ابعاد زندگی بعد اجتماعی است که در دین اسلام از اهمیت برخوردار است؛ خداوند متعال و معصومین علیهم السلام با توجه به آثار و برکات وحدت و تجمع و یکپارچگی جامعه اسلامی، در بسیاری از برنامه هایش بر گروهی و جمعی انجام دادن اعمال تکیه و تاکید کرده است مثل نماز جماعت که بسیاری بیشتر از نماز فرادا اجر و ثواب دارد.
از نظر شرع مقدس اسلام در نماز جماعت شرایطی باید رعایت شود:
1. ماموم جلوتر از امام نایستد و بنابر احتیاط کمی عقبتر بایستد. (مشهور رساله مراجع م1432)
2. جاى ایستادن امام باید از جاى ایستادن ماموم بلندتر نباشد،ولى اگر مکان امام مقدار خیلى کمى بلندتر باشد اشکال ندارد و همچنین بالاتر بودن مکان ایستادن ماموم نسبت به امام به مقدار معمول و متعارف اشکال ندارد (رساله مراجع م1415)
3. فاصله امام و ماموم و فاصله صفها زیاد نباشد یعنی از جای سجده ماموم تا جای ایستادن امام یا دیگر مامومینی که واسطه اتصال هستند،بیش از یک گام فاصله نباشد (مشهور و مطابق احتیاط، رساله مراجع م 1435).
4. بین امام و ماموم و همچنین بین صفها چیزی مثل دیوار یا پرده مانع نباشد ولی بودن پرده و مانند آن بین صف زنان و مردان اشکال ندارد. (رساله مراجع م1433)
خداوند متعال توفیق شرکت در نماز جماعت را به همه عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
