احکام اجتماعی (بیت المال)

توضیحات

چند نکته درباره بیت المال و استفاده از بیت المال خدمت شما خوبان تقدیم می شود:
1. استفاده کردن از اموال دیگران در صورتی جایز است که صاحبش اجازه بدهد یا یقین داشته باشیم که صاحبش رضایت دارد و همچنین تصرف در اموال عمومی و بیت المال در صورتی جایز است که مطابق قوانین معتبر یا اجازه حاکم شرع باشد و گرنه استفاده از آنها حرام است؛ هر چند فرد قصد برگرداندن و جبران داشته باشد. لذا استفاده شخصی از اتومبیل اداره یا دستکاری در کنتور آب و برق و گاز یا استفاده غیر قانونی از بیمه، حرام است. (1)
2. کمک کردن به دیگران برای استفاده غیر قانونی از اموال عمومی و بیت المال نیز شراکت در جرم و خودش گناه است. مانند اینکه رئیس اداره ای اموال عمومی را در اختیار خویشان و بستگانش و دوستانش بگذارد.
3. کسی که خواسته یا ناخواسته به اموال عمومی خسارت زده یا تصرف بیجا نموده، مدیون است و باید دینش را ادا کند و در صورت امکان به همان اداره برگرداند و الا باید به خزانه عمومی پرداخت کند. (2)
4. اینکه برخی افراد می گویند: "همه از بیت المال استفاده می کنند پس من هم استفاده می کنم!" شرعا این کار درست نیست؛ زیرا افرادی که از بیت المال استفاده می کنند اگر طبق قانون باشد که اشکالی ندارد و اگر تخلف از قانون باشد هم معصیت کارند و هم مدیون. و اینکه دیگران بر خلاف قانون عمل کنند و در بیت المال تصرف کنند مجوز شرعی برای تصرف دیگران در بیت المال نیست و هر انسانی باید طبق وظیفه دینی و شرعی خود عمل کند.
البته اگر ما اطلاع داریم که شخصی از بیت المال خلاف قوانین سوء استفاده می کند لازم است او را نهی کنیم و در زمینه اطلاع رسانی به مراتب بالاتر مطابق قوانین عمل نماییم.
خداوند متعال ما را مدیون احدی نمیراند به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
نکات توضیحی و منابع:
(1) (اجوبه س 1556 ؛ جامع الاحکام(صافی) ج2 ص: 116 س1556 ؛ استفتائات بهجت ج 4 ص: 360)
(2) (مکارم، استفتائات ج3 س 1520 ؛ اجوبه س 1955 ؛ جامع الاحکام(صافی) ج2 ص: 116 س 1555 ؛ استفتائات بهجت ج 4 ص: 360 س 5831 و 5833)